Behalve om zijn maatschappelijke inzichten heb ik Joop den Uyl bewonderd om de manier waarop hij politiek bedreef. Daar schreef hij niet over, hij deed het voor. Laat ik proberen Den Uyls stijl als politicus samen te vaten in een tiental lessen:

Les één: Blijf studeren. Denk nooit dat de feiten voor zich spreken en dat de waarheid gevonden is. Zoek achtergronden en minder voor de hand liggende verbanden. Blijf vragen stellen.

Les twee: Vraag je bij iedere beslissing af wat het effect zou zijn geweest op de zwakste groepen in de samenleving. Neem geen genoegen met een deskundig antwoord. Probeer het van de betrokken mensen zelf te krijgen.

Les drie: Lok tegenspraak uit om je eigen oordeel te scherpen, stelselmatig.

Les vier: Maak politieke tegenstellingen niet groter dan zij zijn, maar verdoezel ze evenmin. Gebruik ze om steun te verwerven voor de politieke visie die je voorstaat.

Les vijf: Timing is essentieel. De keuze van het juiste moment voor het lanceren van een idee of het nemen van een beslissing is net zo belangrijk voor politiek succes als de inhoud ervan. Maak gebruik van de factor tijd: aarzel noch om uit te stellen, noch om te verrassen.

Les zes: probeer een politiek crisis niet op te lossen dor een schuldige aan te wijzen. Kijk niet achterom, maar vooruit. Probeer een achterstand om te smeden tot een voordeel.

Les zeven: Hervorm via kleine stappen, niet via grote omwentelingen. In onze maatschappij zijn de marges voor hervormingen smal. Wees compromisbereid: ook een kleine stap vooruit is de moeite waard, tenzij je je bevindt op een doodlopende weg.

Les acht: Koester je niet in de macht. Wees als politicus geen regent. Stel je kwetsbaar op. Stel niet alleen de macht van anderen ter discussie, ook die van jezelf.

Les negen: Vervreemd je niet van je kiezers, je achterban, je partij. Maar aarzel niet om voorop te lopen en de weg te wijzen.

Les tien: Kies altijd voor democratische processen democratische instellingen, ook wanneer de uitkomst je niet zint. Voor een burger betekent dat: democratische rechtsregels geven altijd de doorslag, zolang deze niet langs democratische weg zijn gewijzigd. Voor een regering betekent dit: het parlement heeft altijd gelijk.

En tenslotte noch een elfde les: Hoe fascinerend de politiek ook is, haal je inspiratie buiten het politieke bedrijf zelf, bij de mensen om wie het gaat. En als die er even niet zijn: lees gedichten.