Gaza, een jaar later

We zijn her vandaag samen met een grote groep ambtenaren van verschillende departementen, met oud-ambassadeurs en met medewerkers van humanitaire organisaties die actief zijn in Gaza en de door Israël bezette Palestijnse gebieden. Het is een jaar geleden, op 7 oktober 2023, dat Hamas een gruwelijke terroristische aanslag pleegde binnen Israël waarbij 1300 mensen werden gedood, voor het overgrote deel ongewapende burgers, ook vrouwen, kinderen en ouden van dagen. Meer dan 250 mensen werden gevangengenomen en naar Gaza gebracht als gijzelaars. Die aanslag is talloze malen veroordeeld. Ik heb dat gedaan in eerdere toespraken die ik op deze sit-in heb mogen houden.  Maar ik heb ook de machthebbers in Israël veroordeeld die zonder aanziens des persons dood en verderf zaaien in Gaza, aanvankelijk op basis van een vermeend recht op zelfverdediging, later uit wraak, een collectieve bestraffing, wreed en buitenproportioneel.

We nemen niet politiek stelling voor een van beide partijen in deze oorlog. Maar we kiezen wel partij. We kiezen partij voor de slachtoffers van de gruwelijke aanslag op 7 oktober en van de massamoord sedertdien.  Alle sprekers van vandaag en alle deelnemers aan de sit-in richten dezelfde boodschap aan de Nederlandse politiek: ’Kies ook partij en zorg ervoor dat er niet nog meer slachtoffers vallen’. Dat was de oproep van alle sprekers in het afgelopen jaar, elk op basis van de eigen deskundigheid en de eigen ervaring in het veld, als hulpverlener of voormalig diplomaat.

Hun toespraken zijn gebundeld in een boekje. Ik ben door de organisatoren van de sit-in gevraagd de bundel aan te bieden aan minister Veldkamp, maar hij heeft geweigerd die in ontvangst te nemen. Het is dezelfde reactie als die van zijn voorganger en de minister van Ontwikkelingshulp in het vorige kabinet. Zij hebben nooit geantwoord op verzoeken om een gesprek en op brieven van ambtenaren en oud-ambassadeurs. De deelnemers aan de wekelijks sit-in worden getolereerd, meer niet. Hun oproep wordt genegeerd. De boodschappers geschoffeerd.

De weigering de boodschappers te woord te staan is tamelijk uniek. Ik kan mij niet herinneren dat een Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken ooit geweigerd heeft een van zijn voorgangers te woord te staan. Die schoffering geldt echter niet mij, maar u.  Er wordt gezegd dat u zich niet houdt aan de ambtelijke code. Dat is niet waar. U overtreedt geen enkele regel. Bovendien: u wordt gedreven door de code van uw geweten. Die roept op tot handhaving van de code van het internationaal recht. De code die de verplichting inhoudt om alles te doen om genocide te voorkomen. De code van vrede, recht en humaniteit.

Sommige politici zeggen: Nederland is klein, niet belangrijk op het internationale toneel. Zelfs als dat waar zou zijn, het ontslaat ons niet de stem te verheffen en te tonen dat we die internationale code respecteren. Daaro, minister Veldkamp, laat zien dat u in ieder geval iets wil doen en doe iets!

Wat kunt u doen?

Heel veel:

1. Voer de uitspraken uit van het Internationale Strafhof en het Internationale Gerechtshof. Probeer daar niet onder uit te komen.
2. Onthoudt u binnen de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties niet van stemming over een wapenstilstand. Zoek geen argumenten om een staakt het vuren uit te stellen.
3. Geef volledige steun aan de Secretaris-Generaal van de VN in zijn oproepen tot de lidstaten om UNRWA niet te ontmantelen. Steun hem onverschrokken wanneer hij door Israël van antisemitisme wordt beschuldigd. Verwerp de Israëlische beschuldiging dat de hele VN en het Strafhof antisemitische organisaties zijn. Dat is een gotspe.
4. Protesteer iedere keer, elke dag, tegen nog meer bombardementen en nog meer slachtoffers. Doe dat ook tegen elke stap op weg naar etnische zuivering van Gaza en tegen iedere intensivering van de bezetting van de Westbank. Protesteer tegen aanslagen op ziekenhuizen, ambulances, artsen, hulpverleners en journalisten. Protesteer in Jeruzalem Roep na ieder bombardement waarbij onschuldige burgers en kinderen omkomen de Israëlische ambassadeur op het matje om uit te leggen waarmee zijn regering bezig is.  Draag de Nederlandse ambassadeur in Israël op om te protesteren tegen uitspraken van politici die Palestijnen verdierlijken en ontmenselijken.  Doe dat bij iedere nieuwe uitspraak.
5. Blijf niet voortdurend achter de Verenigde Staten aanlopen. Dat land is geen geloofwaardig bemiddelaar meer. Het geeft op grote schaal wapens aan Israël zodat de bezetting en de bombardementen kunnen worden voortgezet. De Verenigde Staten zijn medeplichtig.
6. Doe alles om genocide te helpen voorkomen, ook wanneer u van mening bent dat er nu (nog) geen genocide wordt gepleegd.
7. Doe alles om te voorkomen dat dit uitloopt op een oorlog in de hele regio van het Midden-Oosten.
8. Doe nog meer dan alles om te voorkomen dat dit uitloopt op een nucleair conflict. Protesteer zodra Israël dreigt met het bombarderen van nucleaire installaties in Iran.
9. Beoefen geen stille diplomatie achter gesloten deuren. Beroep je niet op verondersteld traditioneel goede relaties. Verschuil je niet binnen het comfort van vriendelijke gesprekken. Diplomatie vereist politieke en economische druk. Schrik daar niet voor terug.
10. Erken de staat Palestina!
11. Neem initiatieven binnen de Europese Unie in plats van de EU te verlammen door initiatieven van anderen tegen te werken.
12. Bevries de handelsakkoorden met Israël. Geef geen steun aan investeringen in de bezette gebieden. Stop met wetenschappelijke contacten die de oorlog voeden.
13. Stop de leveranties van defensiematerieel dat door Israël in deze oorlog wordt gebruikt of zou kunnen worden gebruikt.
14. Probeer al dan niet via de Europese Unie de zogenaamde ‘as van het kwaad’ - Iran, Syrië en Hezbollah’ aan de onderhandelingstafel te krijgen.
15. Onderhoud ook zelf constructieve en directe politieke contacten met zowel de Palestijnse autoriteit als Hamas. Oefen druk op hen uit, maar luister tegelijkertijd goed naar wat zij zeggen te beogen. Neem hen serieus.
16. Geef steun aan ‘het andere Israël’. Dat bestaat! Geef het een stem.
17. Werk mee aan een duurzame en rechtvaardige vrede voorbij een wapenstilstand. Doe dat niet van buitenaf, maar samen met de mensen daar.
18. Voorkom zelf medeplichtig te zijn!
19. Werk aan herstel van de geloofwaardigheid van Nederland en het Westen in de Global South.
20. Voorkom dat door een afzijdige of zelfs partijdige opstelling jongeren in Nederland nog verder van de politiek worden vervreemd.
21. Verhef uw stem! Doe iets!

Minister Veldkamp, luister naar de mensen die hier bijeen zijn. Kom naar buiten!

Jan Pronk

Den Haag, 10 oktober 2024

Uitgesproken tijdens de sit-in op het plein voor de deur van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Rijnstraat 8, Den Haag